چگونه مهریه قسطی میشود؟
شاهدی برای نداشتن
در قسمت قبلی این مطلب كه روز چهارشنبه 22 آبان منتشر شد، با شرایطی كه مردان پس از دستگیری به دلیل ناتوانی در پرداخت مهریه در زندان با آن مواجه می‌شوند، آشنا شدیم. به این مساله هم اشاره شد كه بسیاری از مردان به زندان می‌روند تا شرایط مناسبی برای قسطی شدن مهریه به وجود بیاید. در این شماره شیوه طرح دعوی اعسار تقسیط را به شما توضیح می‌دهیم.
مهریه قسطی
به محض وقوع عقد دائم، زن مالك مهریه میشود و می‌تواند هر نوع تصرفی كه بخواهد در آن بكند.» بیشتر خانم‌هایی كه قصد به اجرا گذاشتن مهریه را دارند، با این جمله مواجه می‌شوند.
اغلب آنها با استناد به همین قانون و با ذكر چند دلیل ساده مانند: دخالت‌های مادر شوهرم مرا به زندگی بیاعتماد كرده، همسرم نسبت به زندگی بی‌تعهد است، همسرم قول و قرارهای اولیه خود را فراموش كرده و… به این ماده قانونی استناد می‌كنند و خواستار دریافت مهریه خود می‌شوند.
بسیاری از نی كه به هر دلیل مهریه خود را به اجرا می‌گذارند، این دغدغه را دارند كه چه بخشی از این مهریه را می‌توانند به صورت نقد و یكجا دریافت كنند؟ بسیاری از مردانی هم كه با چنین مشكلی مواجه هستند، این دغدغه را دارند كه تا حد امكان پیش قسط كمتری و اقساط ماهانه سبك‌تری را بپردازند.
با توجه به این نكته كه مهریه از نظر قانون عندالمطالبه و دین ممتاز است»، شاید برای هر دو طرف دعوای این سوال پیش بیاید كه چگونه این مساله با اعسار و تقسیط مواجه میشود و چرا قانون درباره چنین دین مهم و حساسی اقدام به پذیرش قسط می‌كند؟
بـرای ایـن سوال می‌توان دلایل حقوقی فراوانی را ذكر كرد، اما شاید دلیل ساده‌اش این باشد كه اگر قرار بــر رعــایــت مــاده 2 قـانـون اجـرای محكومیت‌های مالی -ـ كه به موجب آن مردان ناتوان در پرداخت مهریه به زنــدان مــی‌افـتـنـد -ـ بـاشـد، احـتـمـالا زندان‌های كشور به جای پذیرش اراذل و اوباش، ان، افراد مخل امنیت اجتماعی و… باید میزبان مردانی باشد كه همسران آنها مطالبه مهریه كرده‌اند اما چون قانون كارهای مهم‌تری هم دارد، در صورت اثبات این مساله كه مرد توان پرداخت مهریه به صورت یكجا را ندارد، مبلغ مهریه به شكل اقساط از او دریافت میشود. زندانی بودن مرد در اغلب موارد نه‌تنها كمكی به حل مشكل زن نمی‌كند بلكه مشكلات دیگری را نیز برای هر دو طرف به وجود می‌آورد. به این ترتیب قانون با در نظر گرفتن شرایط خاصی این امكان را فراهم كرده كه قاضی با رسیدگی به وضعیت مالی مرد و با اثبات ناتوانی او در پرداخت مهریه به صورت یكجا اعسار او را بپذیرد و حكم به تقسیط مهریه بدهد.
روش قسطی شدن مهریه
اعسار حكمی موقتی است
البته باید دقت كنید این حكم به صورت موقت صادر میشود و در انتهای تمام احكام مربوط به مهریه این مساله قید میشود كه اگر زن بتواند بعدها اموالی از مرد به دست بیاورد، می‌تواند نسبت به وصول طلب خود از آنها اقدام كند. معنی این جمله هم این است كه مثلا اگر مرد محكوم به پرداخت مهریه 500 سكه‌ای خود به شكل اقساط شد، تا پیش از پایان پرداخت این اقساط هر زمانی كه زن بتواند اموالی را مبنی بر توانایی مرد برای پرداخت مابقی مهریه به دادگاه معرفی كند، این اموال توقیف و به دلیل دین ممتاز» بودن مهریه، مهریه از آن كسر میشود. به همین سبب بسیاری از مردانی كه در چنین شرایطی حكم اعسار و تقسیط بابت مهریه دریافت می‌كنند، امكان خرید خانه، داشتن حساب سرمایه گذاری بانكی، خرید خودرو و… را ندارند و زن می‌تواند با معرفی این اموال مهریه خود را مطالبه كند.
معمولا مردان پیش از صدور حكم اعسار و تقسیط و تا زمان بسته شدن پرونده اجرای احكام معمولا یا همه اموال خود را به نام اطرافیان مـی‌كـنند یا معاملات خود را مخفی می‌كنند. اما برخی از ن نیز در این فرصت، با مراجعه به ثبت و استعلام، از خرید یا فروش اموال همسر خود مطلع می‌شوند و شكایتی تحت عنوان فرار از دیــن» را مـطــرح مــی‌كـنـنــد كـه در شماره‌های آینده به آن خواهیم پرداخت.
البته چنین مواردی بسیار اندك است و خیلی كم پیش می‌آید طرفین برای مدت طولانی زن و شوهر باشند و مهریه هم به زن پرداخت شود. معمولا درخصوص مهریه هر دو طرف به دنبال راه‌حلی برای توافق می‌گردند و اغلب بر سر میزان مشخصی از آن به توافق می‌رسند. در این مرحله با ذكر این توافق و بسته شدن پرونده در اجرای احكام، مرد می‌تواند سكه‌ها را خارج از پرونده نیز در قبال رسیدهایی رسمی كه از دادگاه قابل تهیه است به همسرش بپردازد و از آن پس هر نوع معامله و خرید و فروشی كه می‌خواهد انجام دهد و هیچ كس هم مانع او نشود.
دادخواست اعسار و تقسیط چیست؟
در نگاه كلی قانون خانواده، معمولا اعسار و تقسیط اگـر خارج از زندان ارائه شود، بخصوص درباره مهریه‌های سنگین مورد پذیرش قرار نمی‌گیرد یا این‌كه قاضی با تخفیف اندكی و با تعیین یك پیش قسط سنگین مهریه را قسطبندی می‌كند و در بهترین حالت یك سوم مهریه را پیش و مابقی آن را به شكل ماهی یك سكه دریافت می‌كند. به این مساله توجه كنید تنها در صورتی اعسار مرد پذیرفته میشود كه زن نتواند مال یا اموالی را به دادگاه معرفی كند. شیوه معرفی هم بسیار ساده است.
مثلا زن عنوان می‌كند همسرش در یك بانك یا جایی سرمایه‌ای دارد و بعد دادگاه با ارائه نامهای به آن محل خاص و دادن نامه به زن، از آنجا می‌خواهد تا اموال مرد را توقیف و گزارش آن را به دادگاه اعلام كنند. با چنین نامهای حتی پول پیش خانهای كه زن و شوهر در آن زندگی می‌كنند، طلبی كه شوهر از دیگری دارد، پولی كه بابت پیش خرید خانه یا خودرو داده شده، ودیعه بانكی برای دریافت وام مسكن و… هم قابل توقیف است و اگر ثابت شود كه جایی خلاف دستور دادگاه عمل كرده و این مال را توقیف نكرده‌اند، با آنها برخورد قانونی سختی خواهد شد و كار آنها در حكم یك عمل مجرمانه تلقی میشود.
در شماره‌های قبل به این مساله اشاره شد كه زندان در نظام قضایی جایگاه ویژه‌ای دارد و رفتن به زندان از نظر قاضی به این معنی است كه مرد واقعا توان پرداخت مهریه را ندارد و هیچ كلكی در كار نیست. به همین سبب برخی از مردان بعد از دادخواست اعسار و تقسیط به زندان می‌روند، برخی نیز بلافاصله بعد از حـضــور در زنــدان دادخــواسـت اعـسـار مـی‌دهـنـد. دادخواست از زندان این مزیت را دارد كه سبب میشود پرونده به سرعت در مرحله رسیدگی قرار بگیرد. اساسا این امتیاز یك زندانی است كه خیلی زود پرونده‌اش رسیدگی میشود چون طبق عرفی نانوشته در میان قضات فرد نباید بی‌دلیل در زندان بماند.
یك نكته طلایی هم وجود دارد و آن این است كه اگر مرد از زندان و با دستبند به جلسه دادگاه بیاید، این مساله تاثیر زیادی در تخفیف مجازات ــ در صورتی كه واقعا معسر باشد و توان پرداخت كامل مهریه را نداشته باشد ــ دارد. به همین سبب در اغلب اوقات به زندان رفتن مرد كمك زیادی به حل مشكل مهریه او می‌كند و پرونده او را در مسیر حل شدن قرار می‌دهد.
مردان چگونه معسر می‌شوند
پس از آن باید این برگه هم به دادگاه ارائه و در روز شهادت تنها همان افراد معرفی شده برای شهادت به دادگاه مراجعه كنند. البته با توجه به این نكته كه ممكن است برخی از شهود بنا به هر دلیلی در دادگاه حاضر نشوند، بهتر است افراد بیش از چهار شاهد به دادگاه معرفی كنند تا در صورت بی‌معرفتی احتمالی یكی از شهود ــ كه در چنین مواردی هم كاملا طبیعی است ــ پرونده بی‌نتیجه نماند.
شهود نباید جزو اقوام و فامیل مرد باشند. رابطه آنها با مرد نیز نباید مثلا رابطه‌ای از جنس كارمند و كارگر بودن» باشد. هر مساله‌ای كه دروغ و غیرواقعی بودن شهادت شهود را نشان دهد، باعث رد شدن شهادت میشود و طبیعی است كه یك كارمند یا برادر در چنین موضوعی نمی‌تواند به نفع رئیس یا برادر خود شهادت درست بدهد. شهود باید در روز رسیدگی به پرونده كپی اول صفحه شناسنامه خود را هم تهیه و به دادگاه ارائه كنند.
در دادگاه پس از احراز هویت شهود و اطمینان از رابطه غیرفامیلی میان آنها و مرد، از آنها شهادت گرفته میشود. برخی از قضات شهود را بشدت سوال پیچ می‌كنند و باعث می‌شوند گاهی شهود دچار تناقض گویی شوند. البته برخی از مردان پیش از جلسه رسیدگی طی جلسه‌ای سرپایی با شهود، اطلاعات دقیقی از خود به آنها می‌دهند و در اصصلاح همه حرف‌ها را یك جور» می‌كنند تا در محضر دادگاه تناقضی وجود نداشته باشد. میزان درآمد مرد، شرایط زندگی، داشتن خانه یا خودرو و موارد مشابه چیزهایی است كه قاضی از شهود می‌پرسد.
شهود هم معمولا درباره مرد چنین مواردی را عنوان می‌كنند: این آدم در حد نان بخور و نمیر درآمد دارد، كارمند آبرو داری است، حقوق او همین است و منبع مالی دیگری ندارد، الان در عسر و حرج به سر می‌برد و شرایط روحی خوبی ندارد، از ابتدای تشكیل زندگی همه جور هزینه برای این خانم كرده و بارها از ما پول قرض كرده، شرایط معیشتی متوسط رو به پایین دارد، برای پرداخت مهریه توانایی مالی ندارد، او مثل ما و بقیه همكارانمان در پایین شهر ساكن است و فقط برای كار كردن به بالای شهر می‌آید، این مرد از لحاظ شغلی امنیت ندارد و ممكن است فردا كارش را از دست بدهد و…
در ابتدای كسب شهادت، قاضی شهود مرد را از دادن شهادت دروغ می‌ترساند و گاهی آنها را به قرآن هم قسم می‌دهد كه جز حقیقت چیزی نگویند و سپس به آنها می‌گوید در صورت شهادت دروغ مجازات خواهند شد؛ اما معمولا در صورت عدم اعتراض زن یا نداشتن سندی جدی از سوی او، هیچ مردی به خاطر شهادت دروغ مجازات نمی‌شود.
گاهی مردان برای اثبات ناتوانی مالی خود فیش‌های حقوقی با مبلغ اندك هم به دادگاه ارائه می‌كنند كه در صورت مخدوش بودن فیش یا در صورت اعتراض، زن می‌تواند از دادگاه تحقیق در این زمینه را تقاضا كند و در صورت درستی ادعای زن، علاوه بر عدم صدور رای اعسار و تقسیط، مرد به جرم فریب دادگاه باید در دادگاهی دیگر هم محاكمه شود.
یكی از سوال‌های متداولی كه قاضی در جلسه رسیدگی از زن می‌پرسد، این است كه اگر زن برادر او از برادرش مهریه بخواهد، او چه خواهد كرد؟ ن باید در چنین مواردی كاملا منطقی عمل كنند و به جای انتخاب مواضع احساسی و لجبازانه فقط تاكید كنند كه به دنبال دریافت حق خود هستند و نظر دادگاه را می‌پذیرند.
این‌كه هر قاضی بر اساس چه فرمولی اعسار و تقسیط را می‌پذیرد و چگونه پیش قسط تعیین می‌كند، موضوعی پیچیده است كه هیچ كس از آن سر در نمی‌آورد؛ اما مسائلی مانندشاغل بودن زن، میزان مدت زمانی كه با همسرش زندگی كرده، وضعیت خانوادگی و شان او، میزان تحصیلات زن، حس قاضی نسبت به امكان تداوم یا عدم تداوم این زندگی از یك سو و میزان مهریه و دیگر حق و حقوق قانونی زن از جمله موارد موثر در تعیین میزان مهریه است.
درباره این سایت